een project van Lisi Estaràs, Mirko Banovic, Kristien De Proost & Sara Vanderieck in samenwerking met Serge Aimé Coulibaly & guests.
“May your choices reflect your hopes not your fears.”
Nelson Mandela
Het Project
In When I Look at a Strawberry, I Think of a Tongue combineren danseres/choreografe Lisi Estaràs, muzikant/componist Mirko Banovic, actrice/schrijfster Kristien De Proost en dramaturge/theatermaakster Sara Vanderieck hun praktijken in een multidisciplinaire vertelling over hun afzonderlijke verledens en het gemeenschappelijke heden. Het vertrekpunt voor deze creatie is de roman De kunst van de vreugde van Goliarda Sapienza. Haar bevragingen over sociaal en politiek engagement, persoonlijke groei, ouderschap, seksueel verlangen en ouder worden vormen het voorwendsel om elkaar te ontmoeten.
Sapienza’s roman vertelt het verhaal van Modesta, een vrouw die in 1900 in Sicilië is geboren. Het verhaal begint een paar jaar na haar geboorte en gaat niet over haar dood. De schrijfster springt van gedachte naar gedachte, en gebruikt verschillende vormen van taal naar gelang de emotionele inhoud van het verhaal. Het is het verhaal van een meisje dat opgroeit tot een vrouw en het verhaal over de politieke geschiedenis van Europa van 1900 tot eind jaren ’80 en het verhaal over wat een politiek of een sociaal engagement zou kunnen zijn en het verhaal over hoe kinderen op te voeden en het verhaal over jonge mannen/zonen die opgroeien en het verhaal over wat het concept “vrijheid” zou kunnen zijn en en en …
Het is niet de bedoeling de 700 bladzijden tellende roman in scène te zetten, maar om hem te gebruiken als voorwendsel voor een dialoog over hoe de drie kunstenaars het leven en het leven in deze wereld vandaag ervaren en hoe ze daarover kunnen communiceren. Het resultaat zal een reeks afzonderlijke “tableaus” zijn, geïnspireerd op de roman en hun persoonlijke relatie tot de wereld van vandaag en de specifieke contexten van de omgevingen waarin de voorstelling wordt gecreëerd. Het onderzoek zal zich afspelen op de grens van het abstracte en het concrete, van het private en het publieke, van fictie en realiteit.
Om bij de opvoering zoveel mogelijk in het hier en nu te zijn, kunnen de “tableaus” al dan niet in alle mogelijke combinaties worden opgevoerd. De “playlist” zal voor elke voorstelling anders zijn, afhankelijk van de persoonlijke relatie van de artiesten met hun omgeving die dag en de specifieke lokale setting en het publiek.
Om de voorstelling zo veelzijdig mogelijk te maken, wordt ze in eerste instantie gecreëerd voor verschillende settings buiten de reguliere theaterruimte, van kleine zalen tot openbare ruimtes, van cafés en brasseries tot musea.
De Creatie
“…ik heb de liefde bedreven staande, zittend, liggend, op mijn knieën, languit op de ene of de andere zijde …”
Edouard Levé
Een sterke gemeenschappelijke basis.
Estaràs’ chorografische taal “Monkey Mind” is eerder toevallig ontstaan. Door de bewegingssnelheid op te drijven, ontdekte ze een vreemde ontkoppeling tussen haar hersenen en haar lichaam. Het lichaam was sneller dan de hersenen en zo gingen ze hun eigen weg. “Monkey Mind” verwijst naar het eindeloze geklets in je hoofd wanneer je van gedachte naar gedachte springt, emotie naar emotie, zoals een aap van boom naar boom.
Bassist/componist Mirko Banovic is vandaag vooral bekend om zijn bijdrage aan de werken en concerten van Arno en Arsenal. Naast deze grote namen in de Belgische muziekscène, werkte en werkt hij met een gevarieerde reeks muzikanten uit zeer verschillende disciplines. Het onderzoek naar muziek die ontstaat uit literair materiaal in combinatie met de solo live improvisatie met twee dansers beschouwt hij als een nieuw spoor in de evolutie van zijn persoonlijk oeuvre.
In mei 2017 verlaat Kristien De Proost het Belgische theatercollectief Tristero om een vrijere artistieke positie in te nemen. Deel uitmaken van een gezelschap betekent lang van tevoren plannen en dat laat weinig loze tijd over voor ontkiemende projecten. Bovendien voelt ze de behoefte aan een nieuwe artistieke koers, meer risico’s en meer eigen verantwoordelijkheid. In haar schrijven voor theater wil De Proost een stap verder zetten in het proces dat in 2013 met Toestand begon: een persoonlijk schrijven dat universele thema’s raakt en kan schakelen van banaal naar abstract, van humor naar ernst, van literatuur naar klankgedicht.
Vanderieck heeft een persoonlijke manier ontwikkeld om als dramaturg/buitenstaand oog het artistieke proces te ondersteunen. Geduld en een extreme openheid staan centraal in deze werkwijze. Kunstwerk en een podium/publieke performance is het perfecte medium om een combinatie van dingen/gevoelens/gedachten/karakters over te brengen die niet verenigbaar zijn in de buitenwereld van alledag. De zoektocht naar die combinatie van onverenigbare lagen om de ware essentie van het onderzoek van de kunstenaar over te brengen, is het centrum van wat Vanderieck ondersteunt tijdens de creatie.
Ook al hebben ze tijdens hun carrière verschillende artistieke praktijken ontwikkeld, toch is er ook een sterke gemeenschappelijke basis in het werk van deze vier kunstenaars.
De zoektocht naar een choreografische en muzikale taal die alle dualiteiten en energieën laat samenleven in één lichaam, in één klankbereik en in één theatrale wereld, impliceert een sterke verbondenheid met het hier en nu. Dit werk laat geen ontsnappingen toe naar een hoogst persoonlijke, private, gesloten geestestoestand. Het persoonlijke en het private kunnen alleen bestaan binnen en doorheen de communicatie.
Afkomstig van een meer theatrale en sociale achtergrond, zijn ze niet bang om deze vaardigheden te gebruiken in hun creatieve processen. Het gebruik van stem en/of taal maakt deel uit van het choreografisch materiaal. Als de inhoud van de creatie daarom vraagt, maken interacties met een publiek en/of andere gasten en/of de live omgeving deel uit van de onderzoeksmogelijkheden.
Zowel Estaràs als Vanderieck hebben onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van het gebruik van traditionele dansen in hun hedendaagse werk. Dit onderzoek is zeer inspirerend geweest, vooral het gebruik van gemeenschappelijke codes die een gemeenschap in staat stellen deel te nemen aan een bewegingsritueel en het zoeken naar de essentie van dat materiaal en hoe dat te vertalen naar een hedendaagse bewegingstaal.
De kunst van het genot en de woede van Zizek.
Tijdens de eerste onderzoeksperiodes werd ander inspiratiemateriaal aan de tafel toegevoegd. Het gebruik van een zwart-wit contrast en de composities in het oeuvre van de fotografen Mario Giacomelli en Francesca Woodman bleken een inspiratiebron voor het gebruik van tijd en ruimte tijdens improvisaties. Het gebruik van niet-muzikale soundscapes als basis voor improvisatie leidde tot een ontdekking van verschillende vormen van energie. De kunstenaars ontdekten bijvoorbeeld een sterk verband tussen het ritme en tempo van de toespraken van filosoof Slavoy Zizek en hun bewegingsmateriaal. Persoonlijke interpretaties gebaseerd op het “automatisch schrijven” uit Edouard Levé’s roman Autoportrait onthulden een eerste glimp van de manier waarop gesproken woord zou kunnen bestaan in de performance.
Een spel in het hier en nu.
Om zoveel mogelijk in het hier en nu te kunnen optreden, is besloten een reeks “tableaux” te maken die al dan niet in een combinatie kunnen worden uitgevoerd. De “playlist” zal voor elke voorstelling anders zijn, afhankelijk van de persoonlijke relatie van de artiest met elkaar en zijn omgeving die dag, de specifieke setting en het publiek. Het uitgangspunt van elk “tableau” is een laag uit de roman van Sapienza.
In de komende onderzoekslaboratoria zullen verschillende andere kunstenaars (muzikanten, acteurs, schilders, videokunstenaars) worden uitgenodigd om deel te nemen aan het onderzoek. Het is de bedoeling te onderzoeken of het mogelijk is enkele verschillende kunstenaars uit te nodigen om samen met Estaràs, Banovic, De Proost en Vanderieck op te treden, afhankelijk van de specifieke plaats en tijd van de performance. Deze gasten zullen dezelfde vrijheid hebben om op te treden in relatie tot hun realiteit die dag, maar binnen een gemeenschappelijk (gecreëerd en ingestudeerd) kader.
De intieme ruimte
De individuele artistieke koers van de makers speelt zich vooral af in de grote internationale theater-, dans- en muziekscene. Zo’n succesvolle carrière is natuurlijk fantastisch voor de kunstenaars. Het onderzoek naar een andere, nieuwe manier van creëren is op zulke grote podia veel minder vanzelfsprekend.
Met When I look at a strawberry, I think of a Tongue willen Estaràs, Banovic, De Proost en Vanderieck de tijd en ruimte nemen om hun artistieke ontwikkeling samen en individueel uit te diepen. Hoe kunnen dans en muziek samen een op literatuur gebaseerde vertelling creëren? Welke structuur en methode is nodig om elke dag opnieuw een andere versie van de voorstelling te creëren? In de jazz is dit een standaardprocedure, maar hoe kan dit gerealiseerd worden binnen een multidisciplinaire context? In hoeverre kan de reële context van een specifieke presentatie werkelijk van invloed zijn op de daar gespeelde voorstelling? Wat betekent het om een dergelijke vertelling te maken buiten een uitgerust theater?
De creatie van deze versie van When I look at a strawberry, I think of a Tongue voor de niet-theatrale ruimte is de eerste stap in een groter onderzoek en creatie. De kunstenaars kiezen er bewust voor om voor deze eerste ontwikkelingsfase weg te blijven van de theaters en het grote(re) publiek. Op die manier willen ze een werk creëren dat op minder voor de hand liggende plaatsen kan worden gespeeld, zowel binnen als buiten Europa.
